Is blockchain de oplossing voor uitdijende bureaucratie en overbelaste ambtenaren? Steeds meer gemeenten experimenteren ermee. Vandaag besluiten de burgemeester en wethouders van Zuidhorn of ze belangrijke onderdelen van hun dienstverlening via de blockchain gaan organiseren.
Blockchain staat in de belangstelling en is vooral bekend als de techniek achter Bitcoin. Steeds meer gemeenten zien volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeentes (VNG) in de technologie juist een manier om een deel van hun werk te automatiseren of te vergemakkelijken.
"Juist nu overheden de afgelopen jaren meer taken hebben gekregen komt dat goed van pas", verklaart Maarten Velthuijs (24 jaar).
Student aan de knoppen
Velthuijs reageerde in januari op een stagevacature van de gemeente Zuidhorn, waarin ze zochten naar een blockchain-expert. "Eigenlijk zou ik naar Sint Petersburg gaan voor mijn afstuderen maar toen ik de vacature zag besloot ik voor Zuidhorn te gaan. Ik was al zeer geïnteresseerd in blockchain en de kans om dat juist op lokaal niveau te gaan toepassen leek me heel interessant."
Tijdens zijn stage kreeg Velthuijs behoorlijk de vrije hand. Hij besloot om de gemeente in te schrijven voor de Dutch Blockchain Hackathon, een belangrijke wedstrijd. De student kreeg geld van de gemeente om Moldavische, Duitse en Oekraïense programmeurs en designers in te vliegen.
Grote belangstelling
Met dat internationale team ontwikkelde hij een platform waarop burgers, de overheid en zorgverleners makkelijk diensten konden uitwisselen. Zonder extra administratie of stapels papier, alles gebeurde middels blockchaintechnologie. Hiermee wonnen ze hackathon in de categorie 'Reinventing government'.
Daarna stond de telefoon roodgloeiend: meerdere gemeenten belden voor afspraken.
Vandaag beslissen de burgemeester en wethouders van Zuidhorn of ze na de succesvolle experimenten verder willen en concrete diensten met blockchain-technologie willen gaan uitvoeren. Velthuijs hoopt dat er voor wordt gestemd, als dat gebeurt kan hij aan een echt product gaan werken.
Gemeenten aan de blockchain
De belangstelling voor blockchain-technologie groeit bij gemeenten, zegt Koen Hartog, van Blockchain Pilots, een initiatief van de Rijksoverheid waarbij gemeenten experimenteren met blockchain. "Eigenlijk is elke lokale overheid op zoek naar hoe ze complexe processen kunnen vereenvoudigen en verbeteren."
Stel je voor, schetst Hartog, dat een lantaarnpaal in een gemeente automatisch aangeeft wanneer die behoefte heeft aan onderhoud. Blockchain kan dan automatisch een order plaatsen bij een aannemer, die aannemer betalen en controleren of de reparatie is voltooid. "Dat scheelt een behoorlijke papierwinkel en een ritje op de fiets van een ambtenaar die moet gaan kijken of de lantaarnpaal weer brandt."
Lokale cryptocurrency
Blockchain dient in dat geval als aanjager van automatisering. Verder ziet Hartog dat veel gemeenten de technologie willen inzetten voor complex contact met burgers zoals schuldhulpverlening. "Een schuldenaar overhandigt dan bijvoorbeeld zijn geld aan de gemeente en krijgt daar een lokale cryptocurrency voor terug. Die kan alleen worden uitgegeven op plekken die de gemeente aanmerkt als 'goed'."
Blockchain kan grofweg op twee manieren worden toegepast. De technologie kan worden overgenomen en toegepast in een gesloten systeem waar de beheerder dan kan kiezen wie er gebruik van maakt.
Open netwerk?
Een andere optie is 'publieke blockchain'. Waarbij het algoritme functioneert als infrastructuur voor een open netwerk dat van niemand en daarmee van iedereen is. Succesvolle cryptocurrencies werken op deze manier.
Velthuijs: "Vergelijk het met Facebook. Daar hebben we allemaal een account maar dat account is niet van ons, dat draait op de servers van Facebook en is dus een gesloten systeem. Bij een publieke blockchain voegen wij allemaal ons eigen stukje toe aan een groter netwerk, maar het account blijft altijd van jezelf."
De meeste gemeenten verkiezen een gesloten met meer controle. Door een open systeem te kiezen geeft de gemeente namelijk macht weg, en blijft de data bij de burger. "We zien dat gemeenten hier wel mee worstelen", zegt Hartog. "Zij moeten wettelijk taken uitvoeren en dan is het lastig om dat uit handen te geven."
Wat doet Zuidhorn?
Zuidhorn vergadert vandaag over een publieke blockchain. "Zij zijn hiermee een echte voorloper", zegt Hartog. Ook Velthuijs vindt dat: "Ik geloof erin dat het uiteindelijk deze kant op gaat en vindt het mooi dat een gemeente daar nu al voor durft te kiezen."
Velthuijs heeft inmiddels Stichting Forus opgericht, dat gemeenten helpt bij het toepassen voor Blockchaintechnologie. De reden dat hij geen commercieel bedrijf heeft opgericht? "Dat zou het ideaal van de blockchain ondermijnen. Als je als bedrijf ertussen blijft zitten ben je juist die derde partij geworden die je niet wil hebben."
De Gemeente Zuidhorn wil pas reageren nadat er een formeel besluit is genomen. Dat gebeurt deze ochtend, de verwachting is dat er voor wordt gestemd.
Deze kleine Groningse gemeente stemt vandaag over blockchain