Na de enorme internetaanval die vrijdag begon gaan er stemmen op om de munt die het eenvoudig maakt om internetters af te persen, de bitcoin, te verbieden.
De gecoördineerde aanval Wannacry infecteerde in recordtempo honderdduizenden computers. De slachtoffers konden pas weer bij hun bestanden na het betalen van losgeld. En dat losgeld moesten ze voldoen in bitcoins.
De bitcoin wordt in verband gebracht met wapenhandel, drugs, kinderprostitutie en afpersing. De vraag dringt zich op of een munt die zo’n aantrekkingskracht heeft op illegale praktijken niet verboden zou moeten worden. Dat is een stuk ingewikkelder dan het lijkt.
De virtuele munt is om te beginnen gedecentraliseerd. Geen overheid of instantie heeft iets te zeggen over de distributie of het gebruik. Zelfs bij een verbod op de handel in bitcoin, verdwijnt de munt niet. De toezichthouder kan niet voorkomen dat mensen de munt vertrouwen, aankopen en er in handelen. Het sluiten van het ene platform opent mogelijkheden voor de ander. Zoals torrents waarmee films illegaal gedownload worden niet uit te roeien zijn, zo is ook de bitcoin lastig uit te roeien.
De inspanningen om bitcoinplatformen te sluiten wegen daarbij niet op tegen de opbrengsten. Het aantal bitcoins is beperkt. Er worden er maximaal 21 miljoen uitgegeven. Bij de huidige koers van $ 1700 goed voor bijna $ 36 mrd. Daarmee is de totale omvang van de bitcoin-economie substantieel, maar niet groot genoeg om invloed te hebben op de reële economie.
Traceren
Iedere transactie in de virtuele munt wordt opgeslagen en is in theorie achteraf te traceren. Iedere bitcoin-portemonnee kent namelijk een identificatienummer. In de praktijk blijkt het niet eenvoudig om de criminelen achter Wannacry te raken. Er is namelijk een heterdaadje nodig, zoals het wisselen van bitcoin voor cash, om de internetcrimineel op te pakken. Gebruikers achter Silk Road, een marktplaats waar illegale goederen en diensten uitgewisseld werden, werden pas gevonden na zeer intensief FBI-onderzoek.
De pseudo-anonimiteit van bitcoin is ook niet wat criminelen aantrekt. Het gaat bij hen veel meer over snelle, grensoverschrijdende onomkeerbare transacties tegen lage kosten dan over niet ontdekt worden. Om onder de radar te blijven gebruiken de gewiekste internetcriminelen witwassers die gespecialiseerd zijn in het zo klein mogelijk maken van de voetafdruk van een bitcointransactie.
Weinig losgeld
Tot nu toe lijken de gevolgen van Wannacry mee te vallen. Uit een inventarisatie van Synack blijkt dat er voor slechts $ 55.000 aan bitcoins is betaald aan de hackers. Synack is een cybersecuritybedrijf dat in 2013 is opgericht door twee voormalig NSA-analisten en klanten heeft als het Pentagon. ‘Dit is echt heel weinig,’ zegt Rijk Vonk, verantwoordelijk voor de activiteiten in de EMEA-regio van Synack.
‘Ik hoop dat dit komt doordat er minder bedrijven betalen, dat werkt namelijk alleen maar meer hacks in de hand. Maar we weten nog niet hoeveel mensen er met een gegijzelde computer zitten en afwachten. Het is goed mogelijk dat het aantal betalingen nog toeneemt.'
Koers bereikt piek
De koers van de bitcoin tikte afgelopen vrijdag de $ 1700 aan. Op zaterdag ging er $ 100 van de koers af, waarna de munt weer aan een opmars begon. Op maandag staat de munt op $ 1710. Volgens experts is het niet ondenkbaar dat de koers van de munt door Wannacry beïnvloed is.
Er wordt relatief weinig gehandeld in bitcoin. Kleine pieken in vraag en aanbod hebben grote gevolgen voor de koersontwikkeling. Het zorgt voor een munt die uiterst volatiel is. Een jaar geleden was de waarde van de virtuele munt iets meer dan $ 400.
Verbod bitcoin lost niks op