Op haar badge staat 'Sarah' en ze kijkt me aan alsof ik van een andere planeet kom. Na zestien uur vliegen wil ik maar één ding: weg van de luchthaven. ‘U wilt uw transport betalen met bitcoin?’ vraagt Sarah vanachter haar informatiebalie. ‘Is dat een nieuwe betaalkaart?’
Dus zwerf ik nu over het vliegveld langs vragende blikken. De informatiebalie, de kruier, de taxi-chauffeurs, niemand weet waar ik het over heb. Na drie kwartier geef ik op en bestel een Uber-taxi. De chauffeur heeft wel vaag van de bitcoin gehoord maar praat liever over auto's en pk's. Zo begint mijn zoektocht langs de 'bitcoinbedrijven' van Silicon Valley.
Vincent Everts
Enkele dagen daarvoor heb ik me belachelijk gemaakt bij de Nederlandse internetgoeroe Vincent Everts. ‘Als je mij het nummer van je bitcoin en ethernummer stuurt dan krijg je binnen 3 minuten 100.000 satoshi's en wat ether. 1 minuut letterlijk werk’, schrijft hij op Whatsapp.
Om bitcoins te kunnen gebruiken is een ‘wallet’ nodig, een plek waar gebruikers hun internetmunten veilig kunnen opslaan. De wallet Jaxx, een van de vele wallets in de markt, stond al weken onaangeraakt op de telefoon. De eerste code die ik zie, xpub6CzvKjGGgvs3WQPkbcg99TvjI33fXr…, stuur ik naar Everts. Uit zijn verbaasde antwoord leer ik dat een bitcoinnummer met een 1 begint. De xpub-code blijkt de 'public key' van mijn wallet, een soort toegangscode.
Uiteindelijk ontvang ik van Everts 0.001 bitcoin - iets minder dan € 2,50. Het gaat makkelijker dan gedacht. ‘Bitcoin kopen en bewaren is nog best ingewikkeld’, had Alexander Klöpping, tv-whizzkid en mede-oprichter van webkiosk Blendle, me geschreven. Twee dagen voor mijn trip naar San Francisco koop ik zelfstandig mijn eerste cryptomunten, tijdens een dipje in de exploderende koers: €1500 voor iets meer dan 0,6 bitcoin.
Voor dit toch wel forse bedrag heb ik een stukje code op mijn telefoon. Via de site Bitonic.nl is het in een paar minuten geregeld. De hoeveelheid euro’s invoeren, betalen met internetbankieren en het telefoonnummer en rekeningnummer verifiëren: meer heeft het niet omhanden. Het is bijna teleurstellend eenvoudig, denk ik als techsnob.
Gopher
Gedurende mijn studie gebruikte ik Gopher, de voorloper van het huidige internet. Op de toppen van de dotcom-hype werkte ik bij zakenblad FEM op de internetredactie. Daarna heb ik meerdere websites opgezet en samengewerkt met techneuten. Ik heb altijd oog gehad voor nieuwe innovaties en technologie en de techniek van blockchain, de basis van bitcoin, vond ik mateloos interessant. Maar de computermunt zelf liet ik links liggen. Te gedecentraliseerd, te versnipperd en onduidelijk in waarde.
Ik had rijk kunnen zijn. Voor de prijs van een biertje kocht je in april 2010, in de eerste week van zijn bestaan, zo'n 1200 bitcoin. Huidige waarde: bijna $3 mln.
Sceptici
Op de dag dat ik mijn bijna 0,6 bitcoin aanschaf spreek ik op een Amsterdams terras Peter McBurney. De blockchain-evangelist van het Londense King’s College fronst zijn wenkbrauwen en moet daarna lachen. ‘Waarom zou je bitcoin kopen?' roept hij uit. Zelf heeft hij ze al lang niet meer. 'De koers is een bubble. De munt heeft zeker zijn praktische toepassingen, maar de huidige prijs is onrealistisch.'
Ook mijn vriendin kijkt me die avond glazig aan als we dineren bij Wilde Zwijnen in Amsterdam. ‘Het gaat om consensus’, begin ik enthousiast. ‘Waarom zou een stuk code niet even waardevol kunnen zijn als briefgeld?’ ‘Hoeveel heb je gekocht?’ vraagt ze. Ik: ‘1500 euro.’ Zij: ‘1500 bitcoins?’ Ik: 'Nee, voor 1500 euro.’ Zij: ‘Hoeveel bitcoin is dat dan?’ Ik: ‘0,6.’ Het ongeloof druipt van haar gezicht.
Crash
Op 21 juni toont het fenomeen cryptomunt zijn zwakte. Ethereum, de grootste concurrent van bitcoin, stort kortstondig in: van $320 naar een dubbeltje. Oorzaak: een handige belegger wil cashen en verkoopt in één klap voor $30 mln. Er zijn niet zo heel veel computermunten in de markt, dus relatief kleine verkoop- of aankooporders kunnen enorme gevolgen hebben voor de koers.
De volgende dag zijn investeerders de volatiliteit van de internetmunt alweer vergeten en herstelt de ethereum zich razendsnel. Eén speculant koopt op 10 cent voor $350 ethereum. Een dag later is die pluk computergeld op papier een miljoen dollar waard.
Voor dichte deuren
Mijn eerste afspraak in San Francisco is in een 'diner' in Menlo Park, het technologische hart van Californië. Bij het afrekenen zegt de kassier: 'Bitcoin? Van welk land is die munt?' Zo gaat het ook in de lunchroom, de sapjeswinkel en in het stadion van de San Francisco Giants. Spontaan betalen met bitcoin is niet mogelijk, zelfs niet in Silicon Valley. De enige manier om bitcoin naar het normale betalingsverkeer te brengen is een bitcoin debit card, een soort prepaid creditcard geladen met cryptomunten.
Online zijn er lijstjes te vinden van restaurants en winkels die de cryptomunt accepteren. Maar in de praktijk blijken veel van de overzichten opgesteld te zijn tijdens de vorige bitcoinhype, eind 2013, toen de koers van de munt in enkele maanden tijd naar ruim $ 1000 klom en iedereen dacht: dit is de definitieve doorbraak van cryptomunten. Nee dus.
en handvol adressen
Bij bestudering van websites als SpendBitcoins, 99bitcoins en Coinmap blijkt dat het aantal restaurants in San Francisco dat computergeld accepteert op twee handen te tellen is. ‘Als bedrijven op zo’n lijst staan, is het doorgaans voor de marketing’, zegt Doug Brown, verantwoordelijk voor de mobiele tak van financieel dienstverlener FIS. 40 miljoen Amerikanen gebruiken Browns software, maar niemand vraagt hem om bitcoin-technologie.
Vanaf FIS is het een paar kilometer lopen naar Curry Up Now op 225 Bush Street. Het restaurant is onvindbaar. Binnen in het Indian Passport Application Center weten ze wel waarom. De foodtruck van Curry Up Now staat iedere dag van twaalf tot twee 's middags op de stoep geparkeerd. Nu is het net over vijven. De bewaker aan de deur verwijst me naar een currytent twee blokken verder. ‘Zeker zo goed als Curry Up Now.'
Om de hoek zit Ramen Underground. Shopmanager Ricardo Alvarez vraagt als een van de eersten in San Francisco niet wat een bitcoin is. Maar dat hij op een lijst staat van restaurants die bitcoin accepteren, is hem onbekend. Hetzelfde gebeurt bij Bamboo Asia op Montgomery Street, Sake Zone op Clement Street blijkt failliet.
Ik ben nu drie dagen in San Francisco en heb nog geen bitcoin-evangelist ontmoet. Techneuten geloven er niet in en bedrijven accepteren ze niet.
Omslachtig
‘Logisch’, zegt Stefan Thomas. De huidige technisch directeur van Ripple, een blockchaininitiatief voor intercontinentale betalingen, kreeg ooit 10.000 bitcoin, destijds iets meer dan $1000, betaald voor het maken van een filmpje. Zou hij ze nog hebben, dan was die virtuele stapel munten nu ruim $23 mln waard. ‘Maar met de bitcoin verbeter je in de retail niets aan de klantervaring’, zegt hij. ‘Het is omslachtig, traag en duur. Pas als de betaalervaring zich kan meten met de betaalkaart, heeft de bitcoin een kans om de reële economie te bereiken.’
Bij webwinkels zijn de voordelen sneller zichtbaar. Het integreren van cryptomunten in het betaalverkeer is relatief eenvoudig: er is geen betaalverwerker nodig en ook voor de klant zijn er voordelen. Betalen kan zonder TAN-codes, bankpaslezers of andere extra identificatiemiddelen.
Wapens en drugs
Dat moment lijkt nog ver weg. Sterker: het aantal webwinkels dat betalingen in bitcoin accepteert daalt, meldde zakenbank Morgan Stanley afgelopen week. 'Bitcoin acceptance is virtually zero and shrinking.'
In de praktijk werkt de munt met name in markten die onvoldoende bediend worden. Illegale transacties reken je niet af met je Visa-kaart. Op verborgen internetsites, het zogenoemde Dark Web, wemelt het van de partijen die in ruil voor bitcoin wapens, drugs en zelfs kinderporno verkopen. Wie geld wil witwassen gaat makkelijker de grens over met een paar duizend bitcoin op een telefoon dan met een tas vol dollars.
En in de internationale handel kan een snelle bitcointransactie van valuta naar valuta je beschermen tegen koersrisico, mits je over ijzersterke zenuwen beschikt gezien de volatiliteit van de munt. ‘Cryptocurrency bevindt zich in de kleuterfase’, zegt Spencer Bogart van beleggingsfonds Blockchain Capital. ‘Bepaalde zaken worden goedkoper of gaan sneller, maar het moet ook beter, zoals de praktische toepasbaarheid. En dat zie ik nog niet.’
Liquiditeit
Ondertussen potten bitcoinbeleggers hun stukjes code op als het nieuwe goud. ‘Geld in bitcoin investeren is eenvoudig. Je geld eruit krijgen is heel lastig’, vertelt San Francisco’s 'burgemeester van fintech' Ron Suber in het kantoor van online-marktplaats voor leningen Prosper. ‘Wat gebeurt er als mijn $10.000 bitcoin een miljoen waard wordt? Het is papieren waarde, de bitcoin is totaal ongeschikt voor transacties. De liquiditeit is nul.’
Na een week in San Francisco bestel ik thuis in Utrecht vanaf de bank eten bij een afhaalrestaurant. Afrekenen kan hier wél in bitcoins. 0,014538 satoshi (€ 30) voor een Thaise maaltijd. De transactiekosten bedragen € 2,20.
Bij het afrekenen gaat het mis. Ik scan met mijn bitcoin-telefoonapp een code op de website van Thuisbezorgd.nl, maar er lijkt niets te gebeuren. Ik scan nog eens en met een druk op de knop stuur ik mijn volledige bitcoin-vermogen naar Thuisbezorgd. Had Alexander Klöpping toch gelijk toen hij schreef: 'Bitcoin kopen en bewaren is nog best ingewikkeld.' Het systeem blijkt alert. Een dag later wordt 0.594968 BTC teruggestort.
De jongen op de bezorgscooter druk ik een ouderwetse, veilige euro in de hand.
Bitcoin? Is dat een nieuwe betaalkaart?